Motosiklet Lastikleri Hakkında Motolas-Michelin Genel Müdürü Gökçen Erduran ile Görüştük

Lastik ile ilgili Michelin Türkiye distribütörü Motolas Genel Müdürü Gökçen Erduran ile Bayisi Zenn Motor’da sizin için sohbet ettik.

Gökçen Bey uzun yıllardır motosiklet lastiği sektöründe çalışıyor kendisinden aldığımız faydalı bilgileri sizlerle paylaşıyorum.

Erkan: Gökçen Bey merhaba. Firmanızdan ve kendinizden bahseder misiniz?

Gökçen: Merhaba. 8,5 yıl Michelin lastikleri Türkiye’de çalıştım sonra pazarda motosiklet lastikleri fırsatını görünce motosiklet pazarına yöneldim ve Michelin motosiklet lastikleri distrübütörlüğünü Buz motordan devralarak başladım. Şu an Motolas’ta devam ediyorum. Michelin otomobil lastikleri uzun zamandır ülkemizde ama motosiklet olarak geç girdiğinden dolayı bilinilirliği yeni yeni oluşuyor.

Erkan : Motosiklet lastiği alırken nelere dikkat etmeliyiz?

Gökçen: Lastik alırken öncelikle motosikletinizin üreticisinin önerdiği ebatlarda lastik alınmalı bazen ebatları büyütmek isteyen sürücülerin önerilenin dışına çıktığını ve bunun sürüş güvenliğini ve yakıt tüketimini etkilediğini görüyoruz.

Lastikler asfalt / offroad oranları olarak değişir. Hangi şartlarda kullandığınıza bakarak uygun lastiği seçmelisiniz.

Erkan : Michelin hangi ürününde iddialı?

Gökçen : Aslında tüm ürünleri iyi ürünler ama scooter lastiklerinde özellikle tercih ediliyor. Biraz da biz o tarafa yönleniyoruz ondan. Büyük motosiklet lastikleri pazarı henüz çok adetli değil ve direk ithalatçılar yani gray market çok ucuza lastik getiriyorlar ve tercih edilebiliyor.

Erkan : Reklamlarınızı görmüyoruz, neden?

Gökçen : Reklam yapmak yerine bu harcamayı fiyatlarımıza yansıtarak son kullanıcıya yansıtıyoruz. 

Erkan : Motosiklette kış lastiği var mı?

Gökçen : İlk olarak Michelin’in ürettiği bir lastik olan çamur ve karda kullanılan bir lastik üretildi. Türkiye’ye 1 aydır geliyor özellikle Avrupa’da zorunlu olmaya başladı Türkiye’de scooter’da iş amaçlı kullanım da verimli olacak.

Erkan: Güvenlikle ilgili söylemek istedikleriniz nelerdir?

Gökçen: *Yapılan araştırmalarda lastiklerin düşük hava ile kullanıldığı görülmektedir. Düşük hava, lastiğin tutuşunu etkiler, ömrünü kısaltır ve sürüş konforunu bozar. 

 *Lastiklere basılan nitrojen konusunda kendi tecrübemden bahsedeyim. Nitrojen büyük moleküllerden oluştuğundan dolayı hava kaçağını önler ama zararları da vardır. Bunu ustamıza soralım.

Usta ( Zenn Motor Mustafa usta) : Lastik ısınamadığından tutuşu etkiliyor ve titreme yapabiliyor normal hava kullanılmasını tavsiye ediyoruz. Lastiğin ısınması kauçuğun ısınmasıdır ve yeri tutması için 5-6 km lik bir sürüşte ısınır ve yeterlidir.

Usta : Lastik patlamasın diye içine sıkılan madde, patladığı zaman devam etmenizi sağlıyor ama lastiğin balansını bozuyor ve sürüş problemlerine yol açıyor. Bir de patladığında sıkılan köpükler var, onlarda en kısa zamanda lastikçiye gidilip tamir edilmeli ve temizlenmeli yoksa lastik yama tutmuyor.

Usta : Yama olarak içeriden yapılan mantar yamayı öneriyoruz çünkü motosiklet lastikleri performans lastikleri olduğundan diğerleri sağlıklı değil.

Gökçen : Lastik karbon karası ve kauçuktan oluşur. Buna, slica denilen bir madde eklediler bu otomobil lastiklerinin tamamında kullanılıyor ve motosiklette de kullanılmaya başlandı bu yuvarlanma direncini azalttığı için yakıt tüketimini azaltıyor. Bu henüz bazı yüksek performans motosiklet lastiklerinde başladı tümünde yok. Bu motoru az yoruyor ve çevreci.

Gökçen : Motosiklet üreticileri  lastik ömrü vermez bu kullanıcıya göre, hamura göre değişir ama ortalama 12.000-15.000  km civarıdır.  

 

Usta teknik bilgisi : Lastiklerin düzensiz aşınma ve acort işini ben yapıyorum, bu çok zor ve zaman alıcı bir iştir.

Lastikler ilk 30-40 km ve 100 km üzerinde bir titreme varsa arka lastik kaynaklı olabilir, bu titreme lastikten kaynaklanmaya bilir arka çanta, disk vb de kaynaklanabilir.

Erkan : Genel olarak lastikler hakkında bilgi verebilir misiniz?

Gökçen :

Lastiklerin Montajı

• Jant ve parçalarının iyi durumda olduğundan emin olunuz.

• Ebat olarak uygunluklarını kontrol ediniz (lastik ve tekerlek)

• Lastik/tekerlek, lastik/taşıt ve lastik/kullanım uygunluğunu kontrol ediniz.

• Lastik /jant, lastik/araç ve lastik/kullanım uygunluğunu kontrol ediniz.

• Lastik yanağında belirtilen montaj ve dönüş yönü gibi talimatlara uyunuz.

• Tubeless lastik montajlarında kauçuk subap mevcutsa mutlaka değiştiriniz

• Metal subaplar varsa, hava sızdırmazlığını kontrol ediniz ve gerekiyorsa subapları ve contaları değiştiriniz.

• Lastik araca takıldıktan sonra bijonlar araç üreticisinin tavsiye ettiği değerler doğrultusunda torkmetre ile sıkılmalıdır.

Kısa Süreli Depolama

(4 haftaya kadar) :

Lastikler, tercihen paletler üzerinde birbiri üzerine istiflenebilir. İstiflerin yüksekliğinin 1,20 metreyi geçmemesi gerekmektedir. Dört hafta sonra, lastiklerin düzeni ters çevrilerek istiflerin yeniden yapılması gerekmektedir. Lastikler jantlar üzerine monte edildiğinde, dikey bir konumda veya raflar üzerinde tek sıra halinde hava ile şişirilmiş bir şekilde depolanmaları gerekmektedir.

Eğer yükseklik ölçüsü lastiklerin istiflenmesine müsaade ediyorsa, biçimlerinin bozulmadığından emin olunuz.

Eğer lastikler uzun bir sure boyunca depolanacaklarsa, lastiklerin yerini dönüşümlü olarak değiştiriniz (lastiklerin düzenini tersine çeviriniz).

Lastiklerin başka nesneler altında ezilmesini önleyiniz.

Ayrıca, aksesuarların orijinal paketlerinde, herhangi bir kesme, yırtma veya delme riski sergilemeyen yüzeyler üzerinde depolanması gerekmektedir.

Her halükarda, lastiklerin yüklenmesi ve taşınması için, lastiklere zararlı olmayan aletler ve teçhizatlar kullanınız.

Operatörlerin yükleme ve taşıma için daima normal koruyucu elbiseler giymeleri gerekmektedir.

Genel Koşullar

Depolamanın,

• İyi havalandırılan, kuru ve ılıman, doğrudan güneş ışığından ve kötü hava koşullarından korunan bina ve müştemilatlarında,

• Kauçuğun doğasını değiştirebilecek olan herhangi bir kimyasal maddeden, eritici maddelerden veya hidrokarbonlardan uzak,

• Kauçuğun içerisine nüfuz edebilecek olan herhangi bir maddeden uzak (keskin metal, ahşap, vb.),

• Kıvılcımlara veya elektrik boşalmalarına neden olabilecek olan herhangi bir ısı kaynağı, alev, akkor haline gelen nesne ve herhangi bir ozon kaynağından (transformatörler, elektrik motorları, kaynak cihazları, vb) uzak bir şekilde yapılması gerekmektedir.

Depolama ve Bakım

Yapılan kontrollerde lastiklerinizde aşağıdaki olumsuzluklar görüldüğü takdirde lastikler tekrar kullanılmamalıdır:

·         Topuk kısmında açılm veya bozulma

·         Sırt ve yanak kısmındaki kauçuk katmanda veya çelik katlarda açılma veya ayrışma

·         Lastik iç katmanında havasız yürümeden kaynaklanan çatlama veya açılma

·         Petrol türevi veya kimyasal maddelerle etkileşim sonucu kauçukta bozulma

Aracı her kontrol ettiğinizde, supap kapaklarını da mutlaka kontrol ediniz, gerektiğinde değiştiriniz.

Kontrol ve Bakım

Genel Tavsiyeler

• Taşıtın herhangi bir kontrolden önce hareketsiz durumda olduğundan emin olunuz.

• Lastiklerin herhangi bir düzensiz aşınma ve muhtemel hasarın tespit edilmesi amacıyla düzenli olarak kontrol edilmesi gerekmektedir.

• Jant bijonları tork değerlerinin araç üreticisinin tavsiyeleri uyarınca kontrol edilmesi gerekmektedir.

• Lastik sırtında, yanak veya topuk bölgesinde herhangi bir delinme, kesik veya gözle görülür bükülme için lastiğin bir lastik uzmanı tarafından dikkatli bir şekilde incelemesi (dış-iç) gerekmektedir. Jantlar için de aynı durum söz konusudur.

Aracın uzun süreli park halinde kalması

Eğer araç uzun süre boyunca kullanılmamışsa, lastik basıncının düzenli olarak kontrol edilmesi ve üretici tarafından tavsiye edilen seviyelerde tutulması gerekmektedir.

Uzun Süreli Depolama

Lastiklerin, yerden en az 10 cm yüksekliğe yerleştirilen raflar üzerinde dikey olarak depolanması gerekmektedir.

Biçim bozukluğunun önlenmesi amacıyla, ayda bir kere yerlerinin dönüşümlü olarak biraz değiştirilmesi gerekmektedir.

Basınç

• Bir lastik doğal olarak basınç kaybettiğinden, periyodik olarak basıncının ayarlanması gerekmektedir; bu kontrol anormal herhangi bir basınç kaybının tespit edilmesine olanak sağlayacaktır.

Bu kontrolün taşıtın bütün lastiklerinde gerçekleştirilmesi gerekmektedir (stepne lastikler dâhil).

• Düşük hava basıncı ile çalışan lastiklerde ısı yükselir ve çalışan tüm katmanlarda hasara neden olabilir. Bu hasar geri dönüşü olmayan bir hasardır ve havanın ani bir şekilde boşalmasıyla lastiğin patlamasına neden olabilir. Düşük hava basıncı hasarları lastikte belli bir sürede ortaya çıkar ve hava basıncı tamamlansa da hasar devam edebilir.

• Düşük hava basıncı aynı zamanda ıslak zeminde kayma ve suda kızaklama riskini de son derece arttırmaktadır.

• Yüksek hava lastiğin sırt merkezinde hızlı ve düzensiz bir aşınmaya ve aynı zamanda da kauçukta sertleşme sonucu kırılganlaşma ve kopmalara hassasiyetini arttırır.

• Kullanım sırasında lastiklerin ısısı artar. Basıncın ısısıyla birlikte artış göstermesi nedeniyle, sıcak bir lastiğin havasının asla boşaltılmaması gerekmektedir.

• Sıcakken basınç kontrol edildiğinde, basıncın üreticinin talimatlarına uygun olarak yeniden ayarlanması gerekmektedir. Lastik basıncı sıcak olarak kontrol edilmişse, önerilen basınca 4 psi ilave ediniz.

• Lastikler Nitrojen ile şişirilse bile hava basınçlarının mutlaka düzenli olarak kontrolüne devam edilmelidir.

• Araç veya lastik üreticileri tarafından önerilen basınç değerlerine uyunuz.

Aşınmanın Kontrol Edilmesi

• Aşınma kontrolü lastiğin birçok değişik noktasına bakılarak yapılır

• Bu kontrol, diş derinlik ölçerlerle aşınma belirtilerine de dikkat edilerek yapılır.

• Yasal veya teknik aşınma sınırına ulaşılmışsa, lastiğin çıkartılması ve değiştirilmesi gerekmektedir.

• Lastiklerde düzensiz bir aşınma veya aynı dingilde çift takılan iki lastikte aşınma farkı varsa bir lastik uzmanına danışılması gerekmektedir.

Tamir

• Bütün tamir işlemlerinin eğitimli ve nitelikli bir uzman tarafından gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

• Tamir işlemlerinden önce, lastiğin uzman tarafından detaylı bir şekilde kontrol edilmesi gerekmektedir. Tolerans dışı hasarlar tamir edilememektedir.

• Havasız veya düşük hava ile kullanılmış olan bir lastik geri dönüşü olmayan bir hasara maruz kalmış olabili. Bu hasarın tespiti ve lastiğin tekrar kullanılıp kullanılamayacağı ancak lastik iç kısmının detaylı bir kontrolü ile yapılır. Bu nedenle, lastiğin gerçek durumunun ve gereken tamir tipinin kesin olarak belirlenmesi amacıyla lastiğin çıkartılıp incelenmesi gerekmektedir.

• Lastikte delinmeyi tamir için supaptan lastik içine sızdırmazlığı sağlayan dolgu malzemesi enjekte edilmesi geçici bir çözüm olacaktır. Lastik içine enjekte edilen bu tip ürünler lastik, jant, supap veya mevcutsa basınç sensörüyle uyum sorunlarına sebep olabilir. Üreticinin talimatlarına uyulması esastır. Bu durumda, lastiği kontrol etmesi ve mümkünse kesin bir tamirat yapması için bir lastik uzmanına danışılması gerekmektedir. Lastik hammaddesi lastiğin kendisinin düzgün bir şekilde çalışması için temel teşkil eden farklı malzeme türlerinden ve esas malzemesi kauçuk olan bileşenlerden yapılmaktadır.

Bu özellikler zamanla değişikliğe uğramaktadır. Her bir lastik için bu değişiklikler lastiğin ömrü boyunca maruz kaldığı iklim, depolama koşulları (sıcaklık, nem, konum, vb), kullanım koşulları (yük, hız, şişirme basıncı, yol hasarı, vb) gibi birçok etkene bağlıdır.

Bu yaşlandırıcı etkenler o kadar fazla değişiklik göstermektedir ki bir lastiğin ömrünün herhangi bir doğrulukla tahmin edilmesi imkânsızdır.

Bu nedenle, düzenli kullanıcı kontrollerine ilaveten, lastiğin çalışmaya devam etmeye uygun olup olmadığını belirleyecek olan nitelikli bir uzmana lastiklerin düzenli olarak kontrol ettirilmesi tavsiye edilmektedir.

Ayrıca lastiğin hizmete sokulduğu tarihin 5. yılından itibaren her yıl bir uzmana kontrol ettirilmesi çok önemlidir. Lastiklerin imalat tarihinden itibaren 10. yılından sonra lastiklerin kullanılması sakıncalıdır.

Lastiğin yaşı ne kadar fazlaysa depolanması ve/veya kullanımı ile ilgili olarak yaşlanma nedeniyle veya kontroller boyunca ortaya çıkan diğer etkenler nedeniyle değiştirilmesinin zorunlu olabilme ihtimali de o kadar fazla olmaktadır.

Eşsiz Bilgilendirme için Motolas Genel Müdürü Gökçen Erduran ve Zenn Motor Mustafa Güven ustaya teşekkür ederim.